مهم ترين رويكرد يارسان، اعتقاد به فلسفه دونادون است. كه اين دين را به تمام اديان و مذاهب جهان پيوند داده است.

بازپيدایی های  مكرر هفتن؛ بر اساس اصل و فلسفه و حقيقت دوناون در ميان جوامع بشری، در مكان ها و زمان های متفاوت، سبب پيدايش اديان گونان به شماره ٧٢ مذهب گرديده است كه پی در پی در جهت تكميل انديشه و آيين های  پيشين ظهور نموده اند و بالاخره با ظهور اسلام ٧٢ گروه مذهب تكميل شده است.

آری؛

اين بازپيدایی های  مكرر هفتن بر اساس فلسفه دونادون از ابتدای خلقت تا دوران معاصر، جهت نظم باطنی هستی و آفرينش، لازم و ضروری بوده و هست و خواهد بود.

بر اساس درك و فهم از دفتر زبور حقيقت يارسان، آفرينش ساخته يك نيرو است، چه در جامه‌ی انسانی و حيوانی، و چه در جمادات و نباتات.

 به اين معنا كه يك قدرت، حكومت ميكند و جز او هيچ موثری وجود ندارد. و همه اشياء و اشخاص و جنسها و جوهرها از اين “نيرو” متاثرند و بدينسان آغاز خلقت بر اساس”بطن دفتر زبور حقيقت” متاثر از اين نيروی خارق العاده، در اثر انفجار بزرگ “درش توقنا” روی داده است و مجموعه كيهانی تشكيل شده است ( نظريه‌ی امروزی دانشمندان فيزيك بيگ بانگ).

بايد دانست كه؛ اعتقاد به مذهب يا دين حالت و مقامی روحانی است كه در جای ديگر آن را نميتوان يافت. اينچنين است كه دين مأمن و پناهگاه ما در برابر پو چی و وحشت است.

  نقش كم يافتن وينه نقش نرد        هركس زهر نوشا آنه شربت ورد

هر كسی در زندگی معنوی دچار مصيبت شد، در واقع شربت آزادگی نوشيد.

لازم به ذكر است كه تعريف مذهب از ديدگاه جهانبينی يارسان عبارت است از ؛ اعتقاد به اينكه يك نظم نامرئی در عالم هستی وجود دارد كه بر جهان حاكم است و بهترين كار براي ما اين است كه خود را با اين نظم “هماهنك” سازيم.

با مطالعه و درك درست از متون دفتر زبور حقيقت يارسان و تعريف واژه مذهب از ديدگاه دين ياری درميابيم كه:

خاوندكار ( خداوندگار) هر چه باشد حداقل آن نيست كه از اين كائنات و هستی بيرون بوده  باشد و “هر وقت تمايل داشته” عظمت و بزرگی خود را نشان داده !!! و جهان را آفريده كه از خفا بيرون آيد و شناخته شود…!!!

او بر اساس خردمندی تام و كامل كه بالقوه و بالفعل داشته است؛ برای ظهور در واقعيت و انشاء كمال، هست شد و زمينی گشت و با تجلی در كالبد بلورين بسوی كمال هم عرض با مخلوقات خويش در حركت شد.

من بيم سازنام و نظمم ساختن        چونكه استاد بيم هيچم نباختن

دفتر مرمو :

به عبارت ديگر و براساس جهان بينی ياری و يارسانی، خداوند در انسان جاری ميشود ( انسان خدا مهمان) و سرانجام به انسان” بشر” تبديل ميگردد كه منطق و انديشه “انسان خدايی”را مطرح مينمايد.

اينجاست كه ميتوان گفت: ديد هستي شناسانه ياری منحصر به فرد است و متمايز از ساير ديدگاه ها… !

بدينگونه معروفترين و شاخص ترين بحث ياری ” افسانه آفرينش” است كه از باورهای فرهنگ ياری تغذيه ميكند كه اين باورها در يارسان بسيار غنی ميباشد. به كمك اين باورهای غنی كه در دفاتر ياری موجود است ميتوان بسياری از رويدادهای عالم هستی را توجيه كرد و به پيش برد.

پژوهشی از دکتر کرمی ـ دی ماه

۱۴۰۰